Rủi Ro Pháp Lý Khi Đứng Tên Giùm Người Khác Trên Hợp Đồng Vay Tiền Với Ngân Hàng

Luật sư Thông tuyên truyền:

1. Giới Thiệu
Trong thực tế, nhiều người vì tình cảm cá nhân, sự tin tưởng hoặc vì những lý do khác đã đứng tên giùm người khác trên hợp đồng vay tiền với ngân hàng. Tuy nhiên, hành động này tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý nghiêm trọng, có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi và nghĩa vụ của người đứng tên. Bài viết này sẽ phân tích các rủi ro pháp lý có thể gặp phải theo quy định của pháp luật Việt Nam.

2. Bản Chất Pháp Lý Của Việc Đứng Tên Giùm
Theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng vay tiền với ngân hàng là một loại hợp đồng dân sự, trong đó người vay tiền có nghĩa vụ trả nợ cả gốc và lãi theo đúng cam kết.

Người đứng tên trên hợp đồng vay được xem là bên vay chính thức theo pháp luật, dù thực tế số tiền vay có thể được sử dụng bởi người khác. Khi ký hợp đồng vay, người đứng tên chịu trách nhiệm pháp lý với ngân hàng về khoản vay đó.

Rủi Ro Pháp Lý Khi Đứng Tên Giùm Người Khác Trên Hợp Đồng Vay Tiền Với Ngân Hàng

3. Các Rủi Ro Pháp Lý Khi Đứng Tên Giùm
3.1. Trách Nhiệm Trả Nợ Thuộc Về Người Đứng Tên
Dù có thỏa thuận miệng hoặc văn bản giữa người đứng tên và người thực sự vay, ngân hàng chỉ công nhận bên vay chính thức. Nếu người vay thực sự không trả nợ, ngân hàng sẽ yêu cầu người đứng tên thanh toán đầy đủ cả gốc và lãi.

Theo Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015, bên vay có nghĩa vụ hoàn trả khoản vay theo đúng thỏa thuận. Nếu không trả, bên cho vay (ngân hàng) có quyền khởi kiện.

3.2. Rủi Ro Về Nợ Xấu Và Ảnh Hưởng Đến Uy Tín Tín Dụng
Khi người thực sự vay không trả nợ đúng hạn, người đứng tên sẽ bị ghi nhận nợ xấu trong hệ thống CIC (Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia). Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vay vốn của người đứng tên trong tương lai.

Theo Thông tư 02/2013/TT-NHNN, thông tin nợ xấu được lưu trữ trong hệ thống CIC từ 3 đến 5 năm, ảnh hưởng trực tiếp đến hồ sơ tín dụng cá nhân.

3.3. Tranh Chấp Dân Sự Với Người Thực Sự Vay
Nếu người thực sự vay không trả nợ, người đứng tên có thể yêu cầu họ thanh toán lại. Tuy nhiên, nếu không có hợp đồng vay giữa hai bên hoặc chứng cứ rõ ràng, việc khởi kiện đòi lại tiền sẽ gặp nhiều khó khăn.

Điều 119 Bộ luật Dân sự 2015 quy định giao dịch dân sự có giá trị pháp lý khi được lập bằng văn bản hoặc có chứng cứ chứng minh. Nếu không có giấy tờ rõ ràng, tòa án có thể không công nhận nghĩa vụ của người thực sự vay.

3.4. Trách Nhiệm Hình Sự Khi Có Hành Vi Gian Dối
Trong một số trường hợp, việc đứng tên giùm có thể bị xem xét dưới góc độ hình sự. Nếu có dấu hiệu gian dối, che giấu sự thật để lừa đảo ngân hàng, người đứng tên có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015 với mức phạt tù từ 6 tháng đến chung thân, tùy theo số tiền chiếm đoạt.

Ngoài ra, nếu có hành vi ký hợp đồng vay nhưng thực tế không có khả năng trả nợ, người đứng tên có thể bị truy tố về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015, với mức phạt từ 3 năm đến 20 năm tùy mức độ vi phạm.

3.5. Rủi Ro Khi Người Thực Sự Vay Bị Phá Sản Hoặc Mất Khả Năng Thanh Toán
Nếu người thực sự vay mất khả năng thanh toán hoặc bị tuyên bố phá sản, người đứng tên vẫn phải chịu trách nhiệm trả nợ. Theo Luật Phá sản 2014, khi một cá nhân hoặc tổ chức mất khả năng thanh toán, các khoản nợ của họ sẽ được xử lý theo trình tự ưu tiên, nhưng ngân hàng vẫn có quyền yêu cầu người đứng tên thực hiện nghĩa vụ vay theo hợp đồng.

3.6. Rủi Ro Về Tài Sản Bảo Đảm
Nếu khoản vay có tài sản thế chấp (ví dụ: sổ đỏ, ô tô…), nhưng tài sản thuộc sở hữu của người thực sự vay, người đứng tên có thể bị mất tài sản nếu không trả nợ đúng hạn.

Theo Điều 299 Luật Dân sự 2015, ngân hàng có quyền xử lý tài sản thế chấp nếu khoản vay không được thanh toán đúng hạn, dù tài sản đó thuộc về người khác nhưng đứng tên bảo đảm khoản vay.

4. Cách Phòng Tránh Rủi Ro Khi Được Nhờ Đứng Tên
Không đứng tên giùm trừ khi có sự kiểm soát hoàn toàn về tài chính và pháp lý.
Yêu cầu lập hợp đồng vay mượn nội bộ giữa người đứng tên và người thực sự vay, có chữ ký, công chứng để đảm bảo quyền lợi.
Xác minh khả năng tài chính của người thực sự vay trước khi quyết định đứng tên giùm.
Không ký hợp đồng nếu không hiểu rõ các điều khoản và hậu quả pháp lý.
Tham khảo ý kiến luật sư trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch tài chính nào có liên quan đến việc đứng tên hộ.

5. Kết Luận
Việc đứng tên giùm người khác trên hợp đồng vay tiền với ngân hàng có thể gây ra nhiều rủi ro pháp lý nghiêm trọng, từ trách nhiệm trả nợ, ảnh hưởng tín dụng, tranh chấp dân sự, đến nguy cơ truy cứu trách nhiệm hình sự. Do đó, trước khi đồng ý đứng tên giùm, cần xem xét kỹ lưỡng và có biện pháp bảo vệ quyền lợi của mình.

Nếu bạn đang gặp vướng mắc pháp lý liên quan đến vấn đề này, hãy tìm đến luật sư chuyên môn để được tư vấn chi tiết và đảm bảo an toàn pháp lý.