Các trường hợp chấm dứt hợp đồng dân sự

Hợp đồng dân sự là một công cụ quan trọng trong cuộc sống kinh doanh và pháp lý. Từ các hợp đồng mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, cho đến hợp đồng lao động và thuê nhà, những thoả thuận này đóng vai trò quyết định trong việc xác định quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng mọi hợp đồng đều kéo dài hay kết thúc một cách êm đẹp. Có những tình huống khi các bên phải đối diện với việc chấm dứt hợp đồng dân sự. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về các trường hợp chấm dứt hợp đồng dân sự và những quy định pháp luật liên quan.

Tìm hiểu về hợp đồng dân sự

Hợp đồng dân sự là thoả thuận giữa các bên, trong đó đồng ý xác lập, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ dân sự. Hợp đồng này có thể liên quan đến nhiều khía cạnh khác nhau của cuộc sống, chẳng hạn như giao dịch thương mại, quan hệ lao động, cung cấp dịch vụ, mua bán tài sản, thuê nhà, và nhiều lĩnh vực khác.

Việc có một hợp đồng dân sự là để tạo ra sự minh bạch và chắc chắn trong quan hệ giữa các bên. Đồng thời giúp hạn chế rủi ro và tranh chấp sau này. Trong trường hợp một bên không tuân thủ các điều khoản trong hợp đồng, bên kia có thể yêu cầu thi hành các cam kết, hoặc chấm dứt hợp đồng nếu vi phạm quá nghiêm trọng.

Hình thức của hợp đồng dân sự

1. Hình thức miệng (bằng lời nói): Thông qua hình thức này, các bên thỏa thuận và đạt thoả thuận bằng lời nói mà không cần viết chép thành văn bản. Hình thức miệng thường áp dụng trong các trường hợp mà các bên có mức độ tin tưởng cao đối với nhau, hoặc hợp đồng sẽ được thực hiện và kết thúc ngay sau khi đạt thoả thuận.
2. Hình thức viết (bằng văn bản): Trong hình thức này, các bên ghi đầy đủ nội dung cơ bản của hợp đồng thành văn bản và ký tên xác nhận. Hình thức viết được ưa chuộng trong các hợp đồng phức tạp hoặc có tính chất dài hạn, nơi cần tạo ra chứng cứ pháp lý chắc chắn để giải quyết tranh chấp trong tương lai.
3. Hình thức có công chứng, chứng thực, đăng ký: Đối với những hợp đồng quan trọng, đòi hỏi sự quản lý và kiểm soát từ phía nhà nước, các bên có thể chọn hình thức có công chứng, chứng thực hoặc đăng ký. Hình thức này đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của hợp đồng, đồng thời cung cấp giá trị chứng cứ cao nhất.

Thời điểm có hiệu lực

– Hợp đồng miệng có hiệu lực ngay tại thời điểm các bên đạt thoả thuận trực tiếp về nội dung chính của hợp đồng. Trong trường hợp này, khi thoả thuận được đạt, hợp đồng có hiệu lực ngay lập tức, không cần viết chép thành văn bản.

– Hợp đồng bằng văn bản thường có hiệu lực từ thời điểm bên sau cùng kí vào văn bản hợp đồng. Điều này đảm bảo rằng tất cả các bên đã hoàn toàn đồng ý với nội dung của hợp đồng trước khi nó được coi là có hiệu lực.

– Hợp đồng bằng văn bản có công chứng, chứng thực, đăng ký thì có hiệu lực từ thời điểm văn bản hợp đồng được công chứng, chứng thực hoặc đăng ký. Công chứng, chứng thực, đăng ký là những bước pháp lý để xác nhận tính hợp lệ và chính xác của hợp đồng.

– Trong một số trường hợp, hợp đồng có thể có hiệu lực sau các thời điểm trên, nếu các bên đã tự thỏa thuận về thời điểm có hiệu lực hoặc theo quy định của pháp luật.

Như vậy, việc xác định thời điểm có hiệu lực của hợp đồng dân sự phụ thuộc vào hình thức giao kết hợp đồng và sự thỏa thuận của các bên liên quan. Thông qua các thời điểm này, hợp đồng trở nên rõ ràng và có giá trị pháp lý để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quan hệ giao dịch.

Các trường hợp chấm dứt hợp đồng dân sự

Chấm dứt hợp đồng dân sự là một quá trình phức tạp và có thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như thỏa thuận, vi phạm điều khoản, hoặc thậm chí là những yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của các bên. Có thể có những trường hợp mà việc chấm dứt hợp đồng gặp khó khăn và tranh chấp, đòi hỏi sự can thiệp của pháp luật và những chuyên gia tư vấn pháp lý.

Hợp đồng hoàn thành

Đây là trường hợp khi các bên đã thực hiện đầy đủ các quyền và nghĩa vụ đã được thỏa thuận trong hợp đồng. Ví dụ, trong hợp đồng thuê nhà có thời hạn 2 năm, sau khi hết 2 năm và bên thuê đã thanh toán đủ tiền thuê, không có tranh chấp và không gia hạn thời hạn, thì hợp đồng chấm dứt do đã hoàn thành đầy đủ quyền và nghĩa vụ.

Chấm dứt hợp đồng dân sự theo thỏa thuận

Hợp đồng chấm dứt trong trường hợp các bên thỏa thuận ngừng thực hiện hợp đồng. Ví dụ, trong hợp đồng thuê nhà, sau một năm thuê, hai bên không muốn tiếp tục, và họ đồng ý thỏa thuận chấm dứt hợp đồng trước thời hạn. Hợp đồng sẽ chấm dứt từ thời điểm thỏa thuận, không phải chờ hết thời gian thuê ban đầu.

Chấm dứt do chủ thể giao kết hợp đồng chết hoặc ngưng hoạt động

Nếu cá nhân hoặc tổ chức chính thể hiện trong hợp đồng không còn tồn tại hoặc ngưng hoạt động mà không có người thay thế hoặc kế thừa để tiếp tục thực hiện hợp đồng, thì hợp đồng đó sẽ chấm dứt.

Nếu trong hợp đồng có nhiều người/pháp nhân cùng thực hiện, việc một cá nhân chết /pháp nhân chấm dứt hoạt động không làm mất giá trị của hợp đồng với các chủ thể còn lại. Trong trường hợp này, những chủ thể còn sống hoặc pháp nhân còn hoạt động vẫn tiếp tục thực hiện các nghĩa vụ và quyền lợi đã thỏa thuận trong hợp đồng.

Hợp đồng bị hủy bỏ

– Các lý do để hủy bỏ hợp đồng:

• Một bên vi phạm hợp đồng và vi phạm đó là điều kiện hủy bỏ hợp đồng đã được thỏa thuận trong hợp đồng.
• Một bên vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ trong hợp đồng làm cho bên kia không đạt được mục đích giao kết hợp đồng.
• Hủy bỏ hợp đồng do chậm thực hiện nghĩa vụ, khi bên có nghĩa vụ không thực hiện đúng thời hạn được quy định trong hợp đồng.
• Hủy bỏ hợp đồng do không khả năng thực hiện, khi bên có nghĩa vụ không thể thực hiện được nghĩa vụ của mình.
• Hủy bỏ hợp đồng khi tài sản bị mất mát, hư hỏng; khi một bên làm mất hoặc làm hư hỏng tài sản là đối tượng của hợp đồng và không thể hoàn trả, đền bù, sửa chữa hoặc thay thế.

– Hậu quả của việc hủy hợp đồng:

• Bên hủy hợp đồng phải thông báo cho bên kia về việc hủy hợp đồng. Trong trường hợp không thông báo và gây thiệt hại, bên hủy hợp đồng phải bồi thường thiệt hại cho bên kia.
• Hợp đồng bị hủy bỏ, các bên không còn phải thực hiện các nghĩa vụ trong hợp đồng. Thay vào đó, các bên chỉ phải chịu trách nhiệm về việc bồi thường thiệt hại, áp dụng các biện pháp phạt vi phạm và giải quyết tranh chấp nảy sinh từ việc hủy bỏ hợp đồng.
• Các bên sẽ phải hoàn trả cho nhau mọi thứ đã nhận được từ nhau. Đồng thời bên nào gây ra thiệt hại do vi phạm hợp đồng sẽ phải đền bù cho bên bị thiệt hại

Hợp đồng bị đơn phương chấm dứt

– Nguyên nhân đơn phương chấm dứt hợp đồng:

Khi một bên nghiêm trọng vi phạm nghĩa vụ trong hợp đồng, bên bị vi phạm có quyền chấm dứt hợp đồng mà không phải bồi thường.

– Hậu quả của việc đơn phương chấm dứt hợp đồng:

• Bên đơn phương chấm dứt hợp đồng phải thông báo ngay cho bên kia biết về việc chấm dứt. Nếu không thông báo gây thiệt hại thì phải bồi thường.
• Hợp đồng chấm dứt kể từ thời điểm bên kia nhận được thông báo chấm dứt. Bên bị vi phạm được bồi thường nếu có thiệt hại.
• Các bên không phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ trong hợp đồng trừ các thỏa thuận về bồi thường thiệt hại, phạt vi phạm và giải quyết tranh chấp.
• Trường hợp đơn phương chấm dứt hợp đồng mà không có căn cứ bên kia vi phạm nghiêm trọng hợp đồng thì bên đơn phương chấm dứt sẽ phải bồi thường nếu có thiệt hại.

Hợp đồng không thể thực hiện do đối tượng không còn

Đây là trường hợp khi giao kết hợp đồng, đối tượng của hợp đồng vẫn tồn tại và đảm bảo việc thực hiện được. Nhưng trong quá trình thực hiện hợp đồng, do các lý do khách quan hoặc chủ quan mà đối tượng không còn nữa. Ví dụ: ông A chuyển nhượng cho ông B một mảnh đất, nhưng trước khi thực hiện xong, mảnh đất bị cơ quan nhà nước thu hồi.

Chấm dứt hợp đồng dân sự khi hoàn cảnh thay đổi

Sự thay đổi cơ bản trong hoàn cảnh có thể dẫn đến việc chấm dứt hợp đồng khi đáp ứng đủ các điều kiện sau:

• Thay đổi hoàn cảnh là nguyên nhân khách quan xảy ra sau khi hợp đồng đã được giao kết và các bên không thể lường trước được;
• Thay đổi hoàn cảnh là quan trọng đến mức, nếu các bên biết trước thì hợp đồng đã không được ký kết hoặc có thể ký kết với nội dung khác;
• Thực hiện hợp đồng theo nội dung ban đầu sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho một trong hai bên;
• Bên bị ảnh hưởng đã áp dụng mọi biện pháp ngăn chặn nhưng vẫn không thể ngăn chặn hoặc giảm thiểu rủi ro.

Trong trường hợp này phải thông qua tòa án để tuyên bố chấm dứt hợp đồng. Trước đó, các bên cần thỏa thuận về việc sửa đổi hợp đồng trong một thời hạn hợp lý.